Συμφωνούμε όλοι ότι η Ελλάδα πρέπει να γίνει ανταγωνιστικότερη στη διεθνή οικονομία. Επίσης συμφωνούμε ότι η βασική κοινωνική μονάδα δημιουργίας και υλοποίησης της ανταγωνιστικότητας είναι η επιχείρηση. Ο κρατικός μηχανισμός και η πολιτική διαχείριση του, δημιουργούν το πλαίσιο επιχειρηματικής δράσης αλλά η υλοποίηση της ‘ανταγωνιστικότητας’ γίνεται από τις επιχειρήσεις.
Σήμερα στην Ελλάδα και δια στόματος του ίδιου του κ. Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, αναζητούνται ‘καινοτομίες’. Νέες έξυπνες ιδέες. Είναι όμως αυτό αρκετό? Είναι πρακτικά εφικτό σε τέτοια κλίμακα ώστε να κάνει τη διαφορά?
Οι καινοτομίες είναι αναμφισβήτητα η διαφορά ανάμεσα σε μεγάλες και μικρές εθνικές οικονομίες. Όμως υπάρχουν σε γενικές γραμμές δύο ειδών καινοτομίες: η καινοτομία στη δημιουργία εντελώς νέων προϊόντων και νέων αναγκών (πχ προσωπικός υπολογιστής, facebook, iphone) και η καινοτομία της βελτίωσης μίας υπάρχουσας διαδικασίας (πχ. Τρόπος γρηγορότερης παραγωγής, κάλυψη ειδικής ανάγκης)
Σε κάθε περίπτωση η έμπνευση, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση οποιαδήποτε τύπου καινοτομίας προϋποθέτει πριν από όλα συστηματική δουλειά, ομαδικό πνεύμα και συνεργασία όχι μόνο μέσα σε μία επιχείρηση αλλά και μεταξύ κοινωνικών φορέων.
Η ομαδικότητα εντός της επιχείρησης είναι για τα Ελληνικά δεδομένα ένα σοβαρό ερωτηματικό καθώς έχουμε μεγάλο αριθμό μικρών επιχειρήσεων και μεγάλο αριθμό οικογενειοκρατούμενων επιχειρήσεων. Και οι δύο παρουσιάζουν έλλειψη ομαδικότητας είτε διότι το μέγεθος δεν φτάνει για σχηματισμό ομάδας είτε διότι η ομάδα είναι διχασμένη για προσωπικούς λόγους.
Για τους ίδιους λόγους η πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων δεν έχει συστηματική διοίκηση. Άγεται και φέρεται συνήθως από τις βραχυπρόθεσμες συγκυρίες της αγοράς , χωρίς σχέδιο και χωρίς πρόγραμμα. Τρείς είναι συνήθως οι δυσκολότερες ερωτήσεις προς τον μέσο έλληνα επιχειρηματία : Τι κέρδη έχει η επιχείρηση μέχρι σήμερα? Τι μετρητά θα έχετε στο τέλος του επόμενου μήνα? Γιατί είστε καλύτεροι από τους ανταγωνιστές σας ?
Αυτά είναι και ένας ακόμα λόγος για τον οποίο χρειαζόμαστε μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Ακόμα όμως και όταν μετά τη κρίση θα έχουμε, αναγκαστικά, λίγο μεγαλύτερες επιχειρήσεις, δεν είναι αρκετό για να οδηγηθούμε σε ανταγωνιστικές επιτυχίες διεθνούς εμβέλειας.
Η καινοτομία είναι λιγότερο έμπνευση και περισσότερο συστηματική δουλειά. Ανταλλαγή απόψεων, μεταφορά γνώσεων, έρευνες γνώμης, μέθοδοι αξιολόγησης, συνεχή εκπαίδευση είναι μερικές από τις εργασίες τις οποίες οι επιχειρήσεις και οργανισμοί πρέπει να ασκούν σε καθημερινή βάση για να μπορούν καθημερινά να δίνουν απάντηση στο ποιο δύσκολο και καίριο ερώτημα της ανταγωνιστικής καινοτομίας: ‘Τι μπορώ να βελτιώσω στην εργασία μου?’
Το ‘τι μπορώ να βελτιώσω’ και το ‘πώς μπορώ να το κάνω’ είναι ερωτήματα τα οποία η μέση Ελληνική επιχείρηση δύσκολα μπορεί να απαντήσει σήμερα. Είτε λόγο μεγέθους είτε λόγο εγκλωβισμού στα καθημερινά προβλήματα.
Χρειαζόμαστε για αυτό, ομαδική συνεργασία σε επίπεδο κοινωνικών φορέων. Πανεπιστήμια, Επιμελητήρια και Επιχειρήσεις μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν ένα τρίγωνο συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης. Η σύνταξη παραγωγικών και οργανωτικών μελετών, η συλλογή στατιστικών στοιχείων, η έρευνες marketing σε συνεργασία των επιμελητηρίων και των πανεπιστημίων θα δώσει τεράστιο όφελος για όλες τις πλευρές. Οι επιχειρήσεις αποκτούν γνώση άρα μπορούν να σχεδιάσουν για το μέλλον, οι ακαδημαϊκοί αποκτούν εμπειρία άρα κάνουν επιστημονικές δημοσιεύσεις. Όλοι γίνονται ανταγωνιστικότεροι.
Η συμμετοχή των επιχειρήσεων στη διοίκηση των Πανεπιστημίων είναι μία καλή αρχή. Πρέπει όμως και τα Πανεπιστήμια να εκπροσωπούνται στη διοίκηση των Επιμελητηρίων και γιατί όχι και στα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων. Θα ήταν τις περισσότερες φορές μεγαλύτερο όφελος για μία επιχείρηση να δέχεται τη καθαρή ματιά και σκέψη ενός ακαδημαϊκού παρά μία επιδότηση η οποία υλοποιείται χωρίς ουσιαστικό σχέδιο.
Το τρίγωνο αυτό της συνεργασίας μπορεί να κάνει τη διαχρονική αλλαγή και να ‘υποχρεώσει’ τις Ελληνικές Επιχειρήσεις και οργανισμούς να εφαρμόζουν σύγχρονη και συστηματική διοίκηση. Δεν θα το καταφέρουν όλοι αλλά σίγουρα μπορούν να ακολουθήσουν πολλοί.
Σε κάθε περίπτωση ακούγεται εξαιρετικά επίκαιρη η πρόταση του Αριστοτέλη Ωνάση προς τα διευθυντικά του στελέχη: ‘πρέπει να απαλλαγούμε από την ελπίδα ότι θα γαληνέψει η θάλασσα. Πρέπει να μάθουμε να ταξιδεύουμε με δυνατούς ανέμους’’